ISO 16949 Nedir?
ISO 16949, otomotiv sektörüne yönelik geliştirilen bir kalite yönetim sistemi standardıdır. İlk versiyonu 2002 yılında yayınlanan ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi’nin bir sonraki versiyonu ise 2009’da yayınlanmıştır. Standardın yürürlükte olduğu dönemde ISO’nun (Uluslararası Standartlar Örgütü) ilgili birimleri ve IATF (Uluslararası Otomotiv İş Gücü) kurumu ISO 16949 standardı üzerinde beraber çalışmalar yürütmüştler. 2016 yılına gelindiğinde ise ISO 16949 resmi olarak IATF 16949 olmuştur. Bu değişiklik ile beraber ISO 16949:2009 standardı da yürürlükten kaldırılmıştır. Günümüzde ISO 16949 ile IATF 16949 ifadeleri birbirlerinin yerine kullanılabilmektedir. ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi Belgesi denildiğinde zaman aslında IATF 16949 Belgesi kastedilmektedir.
ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi Kapsamı
ISO 16949, ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi temelli bir standart olup birçok maddesi ISO 9001 ile birebir aynıdır. Bu nedenle, ISO 9001 gerekliliklerini yerine getirmeyen bir işletmenin ISO 16949’u uygulayabilmesi ve ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi Belgesi alabilmesi mümkün değildir. Bu belge, otomotiv tedarik zinciri boyunca faaliyet gösteren firmalar tarafından alınabilmektedir. Yani, otomotiv yan sanayi firmaları ve parça tedarikçileri ISO 16949 Belgesi alarak ana markaların tedarikçisi olma yolunda çok ciddi bir adım atabilmektedir.
Global otomotiv sektörünün giderek gelişmesi ile beraber artık her otomotiv markası daha fazla ve daha kaliteli üretim yapabilmek için tedarik ağını genişletmeye çalışmaktadır. Bu durum, otomotiv markalarının kaliteli ve güvenilir ürünler üreten tedarikçilerle çalışmasını zorunlu kılmaktadır. Tedarik zincirini güçlü ve kaliteli hale getirmeyi başarmış olan markalar bu sayede piyasadaki rekabet avantajını da ele geçirebilmektedir. Tedarikçi firmalar da ana üretici markalara ürün üretebilmek için ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi Belgesi gereklilikleri sağlamaya çalışmaktadır. ISO 16949 Belgesi, neredeyse tüm otomotiv üreticilerinin tedarikçi seçiminde aradığı en önemli gerekliliklerden biridir.
Büyük ölçüde ISO 9001 standardı üzerine inşa edilmiş olsa da ISO 16949’un otomotiv sektörüne yönelik spesifik maddeleri bulunmaktadır. Bunları şöyle özetleyebiliriz:
- Üretim süreçlerinin verimliliğinin analiz edilmesi
- Tesis ve ekipman planlamalarının yapılması
- Mühendislik sözleşmelerinin kontrol edilmesi
- Üretimin uygunluğunun doğrulanması ve ürünler için risk analizlerinin yapılması
- Tasarım ve üretim süreçlerinde FMEA (Hata Türleri ve Etkileri Analizi) yapılması
- Müşteri temsilcileri için görev tanımlamalarının yapılması; sorumluluk ve yetkilerinin belirlenmesi
- Üretim tesisi içerisinde temizlik ve hijyen kurallarına göre düzenlemeler yapılması
- Kontrol planlarının oluşturulması ve uygulanması
ISO 16949 Belgesi Nasıl Alınır?
ISO 16949 Belgesi almak isteyen otomotiv tedarikçilerinin izlemesi gereken adımları şöyle özetleyebiliriz:
- ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi Belgesi alınması sürecinde kimlerin hangi görev, yetki ve sorumluluklar ile sürece dahil edileceğinin belirlenmesi
- Seçilen kişilerden oluşturulan ekibin üst yönetim ile beraber ISO 16949’a uygun stratejiler, politikalar ve hedeflerin belirlemesi
- ISO 16949 ile ilgili temel eğitimlerin alınması; belgelendirme süreci hakkında soru işaretlerinin giderilmesi
- ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi Belgesi başvurusu yapmak ve belgelendirme sürecini yürütmek için gerekli olacak dokümanların hazırlanması
- ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi’nin kurularak sistem üzerinde incelemeler ve ön denetimlerin yapılması
- Akredite belgelendirme kuruluşlarına başvuru yapılarak ISO 16949 belgelendirme sürecinin başlatılması
- Bağımsız denetçiler tarafından işletme sahalarında yerinde denetimlerin gerçekleştirilmesi
- Denetimlerin başarıyla tamamlanmasının ardından şirkete ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi Belgesi’nin verilmesi
ISO 16949 Belgesi Ne İşe Yarar ?
ISO 16949 Belgesi özünde ISO 9001 gerekliliklerini de içerdiğinden kalite yönetim sisteminin sağladığı avantajları da işletmeye kazandırmaktadır. Fakat ISO 16949 otomotiv sektörüne yönelik geliştirilmiş özel bir standart olduğundan bu pazardaki firmalara farklı avantajlar da sunmaktadır. Bunları şöyle özetleyebiliriz:
- Piyasadaki rekabet gücünün artırılması
- Daha fazla sayıda otomotiv markasına ürün tedariki yapabilme
- Kurumsal itibarın ve marka değerinin yükselmesi
- Ürün ve hizmet kalitesindeki artış ile beraber kalite düzeyinden kaynaklı sorunların ve maliyetlerin azaltılması
- Müşteri memnuniyetinde, personel farkındalığında ve motivasyonunda artış sağlanması
- Daha kaliteli ve sürdürülebilir tedarik zincirlerinin oluşturulması
- Tedarikçi ve taşeron ilişkilerinin iyileştirilmesi
ISO 16949 Danışmanlık
ISO / IATF 16949 Belgesi almak isteyen kuruluşların sertifikasyon sürecini bir danışmanlık firması ile beraber yürütmesinde büyük fayda vardır. ISO 16949’a uygun bir yönetim sisteminin kurulması, devreye alınması ve belgelendirme süreçlerinin sürdürülmesi firmaları oldukça zorlamaktadır. Bu süreçte danışmanlık hizmeti alınmazsa süreçler uzayabilmekte ve maliyetler artabilmektedir. Tedarikçi firmalar ISO 16949 danışmanlığı sayesinde belgelendirme sürecini hızlı ve kolay bir şekilde tamamlayabilmektedir. ISO 16949 Otomotiv Yönetim Sistemi Belgesi almaya karar veren şirketlerin güvenilir ve kaliteli hizmet sunan bir danışmanlık firması ile iletişime geçmesi ve sonraki süreçleri beraber planlaması tavsiye edilmektedir. Danışmanlık firmaları ISO 16949 Belgesi alındıktan sonra da işletmelere yol göstermeye ve belgenin geçerliliğinin korunması için destek sunmaya devam etmektedir.