Cruelty Free Sertifikası Nedir?
Cruelty free sertifikası, dünyanın hiçbir yerinde hayvanlara zarar vermeyen veya onları öldürmeyen ürün ya da faaliyetler için kullanılan bir etikettir. Bir marka, tüm bitmiş ürünleri ve tüm bileşenleri dünyanın herhangi bir yerinde hiç kimse tarafından hayvanlar üzerinde test edilmiyorsa cruelty free sertifikasına sahip olabilmektedir. Bu sertifikaya sahip olan ürünlerin üzerine tüketicileri bilgilendirmek için cruelty free işareti yerleştirilmektedir.
Günümüzde sağlık, gıda, kozmetik ve daha birçok sektörde kullanılan ürünler, geliştirilme aşamasında hayvanlar üzerinde test edilerek kullanılmaktadır. Fakat bu ürünlerin birçok yan etkisi yüzünden deneyde kullanılan hayvanlar zarar görebilmekte ve ne yazık ki ölebilmektedir. Bu nedenle, dünyanın dört bir yanında birçok sivil toplum kuruluşu, meslek odası, dernek, vakıf vs bu konuyla ilgili mücadele vererek hayvanların ürün testlerinde kullanılmasına karşı çıkmaktadır. People for the Ethical Treatment of Animals (PETA), Cruelty Free International / Europe, Humane Society International (HSI), Eurogroup for Animals ve European Coalition to End Animal Experiments (ECEAE) bu kuruluşlardan bazılarıdır. Çeşitli cruelty free sertifikası / işareti programı geliştiren ve/veya bu işaretlerin kullanılmasını teşvik eden kuruluşlar, hayvanlara karşı yapılan bu zulmü durdurmada etkin bir rol oynamakta ve kurumsal ve bireysel düzeyde önemli bir sosyal sorumluluk farkındalığı oluşturulmasını sağlamaktadır.
Cruelty free sertifikası, tasarım ve geliştirme aşamasında tamamı veya bileşenlerinin bir bölümü herhangi bir şekilde hayvanlar üzerinde test edilmeyen ürünler için düzenlenmektedir. Cruelty free sertifikasının detaylarına girmeden önce günümüzde ne yazık ki hala tercih edilen bir yöntem olarak kullanılan hayvan testlerine kısaca göz atalım.
Hayvan Testleri Nelerdir?
Hayvan testleri, canlı bir hayvanın onlara acı, sancı, ağrı veya kalıcı zarar verme olasılığı olan bir duruma maruz kalmaya zorlandığı herhangi bir bilimsel çalışmalardır. Laboratuarlarda bir denek olarak kullanılan hayvanlar, çoğunlukla kasten zarar görürler ve genellikle deney sonunda öldürülürler. Tipik hayvan deneyleri arasında şunları sayabiliriz:
- Hayvanlara potansiyel olarak zararlı maddeler enjekte etmek veya zorla beslemek
- Kasten zarar vermek için hayvanların organlarını veya dokularını cerrahi olarak çıkarmak
- Hayvanları zehirli gazları solumaya zorlamak
- Hayvanları endişe ve depresyon etkisi yaratmak için korkutucu durumlara maruz bırakmak
Bazı deneyler, ne yazık ki hayvanın testin bir parçası olarak ölmesini gerektirir. Birçok düzenleyici deneyler, aşılar ve kimyasal güvenlik için yapılan bazı testler, hayvanların çok büyük bir bölümünün öldüğü veya ölüme çok yakın bir şekilde zarar gördüğü oldukça acımasız çalışmalardır.
Cruelty Free Sertifika Programı
Günümüzde, ulusal ve uluslararası düzeyde yürütülen çok sayıda cruelty free sertifikası çalışması mevcuttur. Bunlardan en popüler olanlarından biri de Cruelty Free International tarafından sürdürülen Leaping Bunny (Sıçrayan Tavşan) programıdır. Dünya çapında hayvan deneylerini sona erdirmek için çalışan Cruelty Free International kurumu, deneylerde hayvanları kullanmanın etik bir gerekçesi olmadığını savunmaktadır. Kuruluş, 100 yılı aşkın bir süredir hayvanlar için ilerici ve insancıl bilimsel araştırmaları ve zulümden arınmış yaşamı desteklemektedir.
Cruelty Free International birçoğumuzun, günlük olarak kullandığı ürünler için hayvanlar üzerinde yapılan testlere son verme taahhüdünü göstermesine yardımcı olmaktadır. Günümüzde uluslararası düzeyde faaliyet gösteren 1000’den fazla marka, bir cruelty free sertifikası / işareti olan Leaping Bunny ailesinin bir parçasıdır. Bu kuruluşların birçoğu, tüketicilerin “cruelty free” olarak alışveriş yapmalarına yardımcı olmak için ambalajların üzerinde Leaping Bunny logosunu sergilemektedir.
Sıçrayan Tavşan, cruelty free konseptine uygun olarak üretilen kozmetik, kişisel bakım ve ev ürünleri için dünyadaki en önemli ve değerli sertifikasyon programı olarak kabul edilmektedir. Leaping Bunny, aşağıdaki gereklilikleri sağlayan ve bu konuda uluslararası alanda tanınan tek programdır:
- Hayvanlar üzerinde deney yapan, devreye alan veya taraf olan markalar için kontroller
- Marka tarafından uygulanacak bir tedarikçi izleme sisteminin kurulması
- Hayvan testi için bileşen üreticisi seviyesine kadar tedarik zinciri kontrolünün sağlanması
- Sabit bir son tarih politikasına bağlı kalmayı gerektirmesi
- Uygunluğu sağlamak için devam eden bağımsız denetimlerin uygulanması
Cruelty free sertifikası konusuna öncülük eden ve yıllar içinde gelişen program, ilk olarak 1990’larda uluslararası hayvan koruma örgütleri tarafından kurulmuştur. Leaping Bunny logosu, Leaping Bunny kriterlerine uygun kozmetik, kişisel bakım, ev ve temizlik ürünleri üreten markaların kullanımına sunulmuştur.
Bugün, dünya çapındaki Leaping Bunny uygulamaları, Cruelty Free International ve belirli ülke ve bölgelerdeki şirketleri onaylayan uluslararası ortakları tarafından yönetilmektedir. Örneğin, ABD ve Kanada’da sürdürülen program, kurumun bir iş ortağı olan Kozmetik Tüketici Bilgileri Koalisyonu (CCIC) tarafından yönetilmektedir. Bir markanın nerede olduğuna bakılmaksızın, Leaping Bunny onayı uluslararası olarak geçerlidir.
Cruelty free sertifikası denilince akla ilk gelen uluslararası ürün etiketlerinden biri olan Leaping Bunny, zulüm içermeyen ürünler için en güvenilir altın standart program olmayı sürdürümektedir. Leaping Bunny onaylı ürünler üretmek işletmelere şu katkıları sağlamaktadır:
- Hayvan testlerinin küresel olarak sona ermesine yardımcı olmak
- Artan bir etik pazar payına erişmek
- Cruelty Free International’dan teknik destek almak
- Cruelty free yani zulüm içermeyen iddialarının kanıtlanması ve paydaşlar için bağımsız güvence sağlanması
- Bu taahhüdün küresel olarak tanınmasını sağlamak
Beauty Without Bunnies ve Choose Cruelty Free (CCF) Sertifikaları
1987’de kurulan PETA’nın Beauty Without Bunnies (Tavşansız Güzellik) programı, bir diğer popüler cruelty free sertifikasyon programıdır. Halihazırda yaklaşık 5000 şirket Beauty Without Bunnies tarafından onaylanmıştır. Firmaların PETA’nın etik markalar listesine eklenmek için bir anket doldurması ve bitmiş ürünün ve içerik ve formülasyonların hayvanlar üzerinde test edilmediğini belirten bir güvence beyanı imzalamaası gerekmektedir. Bu crulty free sertifikası ile ilgili bazı önemli hususları belirtmekte fayda var.
- PETA, yasaların gerektirdiği durumlar dışında hayvanlar üzerinde test yapmadığını söyleyen markaları da onaylayabilmektedir.
- Markanın hayvanlar üzerinde test yapıp yapmadığını gerçekten doğrulamamaktadır. Bunun için denetim yapılmamakta ve kanıt gerekmemektedir. PETA’nın markayı cruelty free olarak onaylayıp onaylamadığı yalnızca anketteki cevaplara bağlıdır. Beyanın doğruluğu şirketlerin dürüstlüğüne güvenmeyi gerektirmektedir.
- Beauty Without Bunnies periyodik olarak yeniden değerlendirme yapmamaktadır. Bu nedenle bir marka hayvan testi politikasını değiştirirse de PETA listesinde cruelty free olarak kalabilmektedir.
PETA listesindeki her markaya güvenilmemektedir. Beauty Without Bunnies listesindeki bir markanın ürününü satın almaya karar vermeden önce daima diğer kaynakların kontrol edilmesi tavsiye edilmektedir.
Bir diğer önemli cruelty free sertifikasyon çalışması da CCF’dir. Select Cruelty Free (CCF), Avustralya merkezli bağımsız, kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Çoğunlukla Avustralyalı markaları ve tüketicileri hedef alsa da son zamanlarda uluslararası alanda da etkinliğini artırmaya başlamıştır. CCF, tüm tedarik zinciri boyunca hayvan testinin yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesini içeren çok katı sertifikasyon kriterlerine sahiptir. CCF, hayvanlar üzerinde yapılan testlerin yanı sıra, içerik maddelerine karşı da son derece titiz bir tutum sergilemektedir. CCF’nin kabul edilebilir bileşenler listesi ve neredeyse her zaman hayvanlardan acımasız yollarla elde edilen bileşenler listesi vardır. Ayrıca vegan, vejetaryen ve palm yağı içermeyen markaların listeleri de mevcuttur.
CCF, 2021 yılına kadar %100 vejetaryen olma taahhüdünde bulunmuştur. Yani ürünlerinde vejetaryen olmayan içerik (kan ürünleri) kullanan markaları artık cruelty free olarak belgelemeyecektir. Kan ürünleri, bir hayvandan doğrudan veya dolaylı olarak o hayvanın ölümüyle sonuçlanacak şekilde elde edilen maddelerdir. Bu maddeler, mezbaha yan ürünlerinden elde edilen bileşenleri de içermektedir.
CCF’yi diğer sertifika programlarından ayıran en önemli fark, ana şirketlerin sahip olduğu ve hayvanlar üzerinde test yapan markaları onaylamamasıdır. CCF ayrıca Çin’de olduğu gibi hayvanlar üzerinde test yapılmasını gerektiren perakende pazarlarda satış yapan markalara sertifika vermeyecektir.