Makine CE Belgesi, belirli kategorilere giren makine ve makine ekipmanları için düzenlenen CE Belgesi’dir. Diğer CE belgelerinde olduğu gibi Makine CE Belgesi de onaylanmış kuruluşlar tarafından veya ilgili gerekliliklerin sağlanması durumunda üretici firma tarafından düzenlenebilmektedir. Makine CE Belgesi taşıyan ürünler, belirli sağlık ve güvenlik kriterlerinin sağlandığı konusunda tüketicileri ve piyasadaki diğer paydaşları bilgilendirmektedir. Belgeli ürünler Avrupa pazarında serbest bir şekilde dolaşabilmektedir. Ülkemizde de bu CE Belgesi’nin kapsamının çizildiği ve gereksinimlerinin belirlendiği Makine Yönetmeliği’nin uyumlaştırılmış versiyonu mevcuttur. Makine üreticileri CE Belgesi almak istediğinde bu yönetmeliğe uymak ve yönetmelik maddelerine uygun hareket etmek zorundadır.
Makine sektörü, mühendislik endüstrisinin önemli bir parçası olup topluluk ekonomisinin en önemli sac ayaklarından biridir. Bu nedenle bu makinelerin doğru, güvenli ve sağlıklı bir şekilde kullanılması için belirli kural ve esasların geliştirilmesi gerekmektedir. Doğrudan makine kullanımından kaynaklanan kazaların sosyal ve ekonomik maliyeti, makinelerin güvenli tasarımı, imaları ve uygun kurulum ve bakım prosedürleri ile azaltılabilmektedir. Daha güvenli makinelerin hem iş yerlerinde hem de evlerde kazaların ve sağlığa verilen zararların sosyal maliyetinin azaltılmasına önemli bir katkı sağladığını söyleyebiliriz. Makine CE Belgesi de bu amaçla düzenlenen bir belge olup birçok mühendislik endüstrisi için hayati öneme sahiptir.
Makine Yönetmeliği Nedir?
Makine CE Belgesi, Avrupa Komisyonu’nun yürürlüğe koyduğu 2006/42/EC Direktifi çerçevesinde verilmektedir. Bu direktif, üreticinin CE işaretini koyabilmesi için makine ve ekipmanların karşılaması gereken temel sağlık ve güvenlik gereksinimlerini açıklamaktadır. Bu direktifin ülkemizde de 2009 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 27158 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak çıkarılan “Makina Emniyeti Yönetmeliği” ile uygulandığını görmekteyiz. Bu yönetmelik, makinelerin insan ve hayvan sağlığı ve güvenliğini tehlikeye atmayacak şekilde üretilmesi, kurulması, işletilmesi ve bakımının yapılması için gerekli usül ve esasları; ayrıca bu makinelere CE Belgesi verilebilmesi için üreticilerin ve onaylanmış kuruluşların gerçekleştirmesi gereken faaliyetleri açıklamaktadır.
2006/42/EC Direktifi’ne göre CE Belgesi verilecek ürün veya ürün grupları şu şekildedir:
- Makineler
- Kısmi olarak tamamlanmış makineler
- Zincirler, halatlar ve kayışlar
- Emniyet komponentleri
- Değiştirilebilir ekipmanlar
- Sökülebilir mekanik aktarma cihazları
- Kaldırma aksesuarları
Bu yönetmelik oldukça geniş kapsamlı olsa da yine de birtakım makine ve makine elemanları için geçerli değildir. Yönetmelik kapsamına girmeyen makinelerden bazıları şunlardır:
- Fuarlarda ve eğlence merkezlerinde kullanılan makineler
- Silahlar
- Sadece yarışlarda kullanılan motorlu araçlar
- Polisiye ve askeri amaçlı kullanılmak üzere özel olarak tasarlanan ve üretilen makineler
- Maden kuyularında kullanılan asansörler
- Bazı ulaşım vasıtaları
- Nükleer amaçlı kullanılan makineler, radyoaktif ekipmanlar
Makine CE Belgesi Nasıl Alınır?
CE Belgesi alınması için izlenmesi gereken adımları ve dikkate alınması gereken önemli hususları şöyle özetleyebiliriz:
- Belge için öncelikle onaylanmış kuruluşa ihtiyaç duyulup duyulmadığına karar verilmelidir. 2006/42/EC Direktifi’ne göre ürünün CE belgelendirmesi için bir onaylanmış kuruluş gerekebilir ve bu durumda gerekli uyumluluk doğrulamalarını bu kuruluş gerçekleştirmektedir. Diğer durumlarda ise makine üreticileri gerekli kontrolleri yaptıktan sonra ürünün yönetmeliğine uygunluğunu kendisi beyan edebilir ve ürününe CE işareti koyabilir.
- CE Belgesi alınacak makineler için hangi standartların uygulanması gerektiğine karar verilmelidir. Yönetmeliğin atıfta bulunduğu çok sayıda ISO / EN standardı mevcuttur. Üreticiler / onaylanmış kuruluşlar makinelerin güvenli ve sağlıklı olduğunu teyit etmek için bu standartlarda bahsedilen gereklilikleri takip etmek zorundadır.
- Onaylanmış kuruluşlar ürünün uygunluğunu doğruladıkları zaman, bunu açıklayan bir uygunluk sertifikası düzenlemektedir. Daha sonra üreticiler, ilgili direktife uygunluğu tamamen kendi sorumluluğunda beyan etmek için bir Uygunluk Beyanı (Declaration of Conformity) düzenlemektedir. Bu beyan, üreticiyi, isim ve adres gibi detayları, ürünün uyumlu olduğu temel özellikleri, tüm Avrupa standartlarını ve performans verilerini ve onaylanmış kuruluşun kimlik numarasını ve ayrıca kuruluş adına yasal olarak bağlayıcı imzaları içermektedir.
- Bir sonraki adımda diğer CE belgelerinde olduğu gibi bir teknik dosya hazırlanmaktadır. Bu dosya içerisinde makinenin tasarımına ve üretimine ilişkin ayrıntılı dokümanlar (teknik çizimler, hesaplamalar vs), test raporları, koruyucu önlemlerin listesi, kullanım kılavuzu, uygunluk beyanının kopyası, referans alınan standartlar ve teknik spesifikasyonlar vs yer almalıdır.
- Makine CE Belgesi’nin onaylanmış kuruluşlar aracılığıyla alındığı durumlarda üreticinin üretim tesislerinde yerinde denetimler yapılabilmekte ve tespit edilen uygunsuzluklar için düzeltici eylemler geliştirilmesi gerekebilmektedir.
Makine CE Belgesinin Faydaları
CE belgeleri, bir ürünün Avrupa pazarına çok kolay ve hızlı bir şekilde arz edilebilmesini sağlamaktadır. Ayrıca, bu ürünleri kullanan müşteriler, ürünün belirli standartlara göre üretildiğinden ve gerekli güvenlik ve sağlık kriterlerini karşıladığından emin olmakta ve böylece markaya olan güven artmaktadır. Makine CE Belgesi, üreticilerin piyasadaki saygınlığını artırmakta ve rekabet gücünü de yükseltmektedir. CE Belgesi taşıyan ürünler üreten firmalar, birçok kamu ve özel sektör teşvikinden de yararlanabilmektedir.